Hạ tầng dữ liệu, AI bản địa và cuộc đua sinh tồn TMĐT Việt

Tiki – Lazada trượt dài: TMĐT không còn là cuộc chơi đốt tiền mà là tái thiết hạ tầng

Theo VnEconomy, Tiki mất tới 63% doanh số và Lazada giảm 48% chỉ trong nửa đầu 2025. Trong khi các sàn còn lại “kéo traffic bằng khuyến mãi”, Shopee giữ được thị phần nhờ tập trung hạ tầng vận hành – cụ thể là logistics, thanh toán và hệ thống data-driven remarketing. Không phải nhiều người truy cập là bán được hàng; mà là có hiểu khách hàng hay không.

Ở góc độ vận hành, các sàn thiếu nền tảng dữ liệu xuyên suốt sẽ gặp khó trong việc dự đoán nhu cầu, tối ưu tồn kho, chi phí giao vận và chăm sóc hậu mãi. Khi thị trường TMĐT bước sang giai đoạn hậu-đốt-tiền, tốc độ không còn đến từ quảng cáo mà đến từ năng lực tổ chức và học máy. Nếu không thay đổi, một số nền tảng có thể bị đào thải khỏi top 5.

Freeship không còn là khuyến mãi: nó là động cơ tâm lý cho hành vi tiêu dùng số

Báo cáo từ VnEconomy cho thấy các sàn chuyển sang chính sách freeship theo cụm hành vi – như mua hàng vào giờ cụ thể, theo địa lý hoặc theo nhóm sản phẩm. Khi người tiêu dùng không chỉ “săn deal” mà bắt đầu kỳ vọng freeship là mặc định, thì freeship trở thành công cụ giữ chân, không chỉ là ưu đãi.

Điểm mấu chốt là AI giờ được dùng để “giao tiếp chính sách” – giúp cá nhân hóa cách freeship xuất hiện với từng người. Thay vì tung khuyến mãi hàng loạt, các sàn vận hành như một hệ sinh thái nhỏ: phân nhóm người dùng, đo lường độ nhạy cảm giá, rồi từ đó quyết định ai xứng đáng được ưu đãi. Mô hình này tốn ít chi phí hơn nhưng mang lại tỷ lệ giữ chân cao hơn.

Việt Nam vươn top AI toàn cầu: từ điểm sáng đến lợi thế chiến lược

Theo Vietnamnet, Việt Nam lần đầu vượt các quốc gia như Bỉ, Nga, Ý trong bảng xếp hạng chỉ số AI toàn cầu. Thành tích này đến từ chính sách thúc đẩy chuyển đổi số, cộng đồng startup AI nở rộ, và đặc biệt là sự xuất hiện của các mô hình AI ngôn ngữ Việt (như FPT, Zalo, VinBigData phát triển).

Điều này không chỉ mang ý nghĩa quốc gia, mà còn là lời nhắn đến các doanh nghiệp: lợi thế AI giờ không nằm ở “mua tool”, mà ở khả năng cá nhân hóa cho ngữ cảnh Việt. Ví dụ, một sàn TMĐT dùng AI Việt có thể xử lý complaint bằng tiếng địa phương, hiểu ngữ nghĩa gián tiếp, và kết nối khách hàng với sản phẩm phù hợp trong 1 bước — thay vì 4.

Siri sắp “hồi sinh” sau 10 năm: Apple vào cuộc đua Agent AI đa ngữ cảnh

Theo Thanh Niên, Apple đang đại tu Siri để bắt kịp thế hệ AI mới, nơi người dùng có thể “đối thoại dài”, đưa nhiều yêu cầu cùng lúc, và liên kết với lịch, email, thậm chí cảm xúc. Siri mới sẽ không còn là một “câu lệnh lặp lại” mà trở thành người đồng hành thực sự.

Cuộc đua Agent AI đang chuyển trọng tâm từ chatbot sang “AI có ký ức và hành vi học được”. Trong TMĐT, điều này có nghĩa: AI sẽ nhớ lần mua cuối của bạn, thói quen chọn size, vị trí giao hàng và tần suất mua – để dự đoán lần sau bạn cần gì. Siri chỉ là phần nổi; phía sau là hàng loạt API, dữ liệu cá nhân và năng lực tính toán mà doanh nghiệp phải chuẩn bị từ bây giờ nếu không muốn tụt hậu.

Tóm tắt:

Các nền tảng TMĐT Việt đang bước vào giai đoạn lọc máu: Tiki và Lazada rớt doanh thu sâu, freeship trở thành chiến lược tâm lý, AI nội địa vươn ra thế giới và Siri “đổi đời” theo xu hướng Agent AI. Người chiến thắng trong kỷ nguyên mới không phải ai đốt nhiều tiền, mà là ai xây dựng được hệ thống dữ liệu và AI vận hành liền mạch.

Góc nhìn phản biện:

Dù AI nội địa và chiến lược mới hấp dẫn, nhưng vẫn có nguy cơ “hình thức hóa” nếu doanh nghiệp chỉ chạy theo trend mà không gắn liền vận hành. Ngoài ra, vấn đề bảo mật dữ liệu và thiếu nhân lực chất lượng cao là nút thắt dài hạn.

Góc nhìn Kaching (hành động & thực thi):

• Doanh nghiệp TMĐT: Ưu tiên đầu tư vào data infrastructure, AI agent nội địa, hệ thống CRM gắn với dữ liệu hành vi.

• Startup AI: Khai thác thị trường ngách như trợ lý giọng nói tiếng Việt, AI logistics, AI chăm sóc khách hàng.

• Cá nhân: Trang bị kỹ năng hiểu dữ liệu, AI ứng dụng, và tư duy hệ sinh thái thay vì kỹ thuật đơn lẻ.

Lợi thế cạnh tranh:

Trong 2025–2030, lợi thế không còn nằm ở chiết khấu hay thương hiệu – mà là năng lực xử lý dữ liệu gần thời gian thực và khả năng “hiểu khách hàng trước khi họ hành động”. Sàn nào xây được dữ liệu – sàn đó sẽ sống sót.

Tầm nhìn dài hạn:

Nếu tiếp tục đà hiện tại, Việt Nam có thể dẫn đầu Đông Nam Á về AI tiêu dùng và TMĐT bản địa hóa. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi hệ sinh thái gồm: startup AI bản địa, chính sách hỗ trợ mở, và doanh nghiệp dám chuyển đổi số thật – không chỉ trên slide báo cáo.